Het modaal inkomen is een belangrijk economisch begrip dat vaak wordt gebruikt als referentiepunt in discussies over salarissen, koopkracht en economisch beleid in Nederland. Maar wat betekent het precies, hoe wordt het berekend, en waarom is het zo belangrijk? In dit uitgebreide artikel duiken we diep in de wereld van het modale inkomen en bespreken we alle aspecten die u moet weten.
Definitie van modaal inkomen
Het modaal inkomen, ook wel bekend als het modale salaris, verwijst naar het meest voorkomende inkomen in Nederland. Het is een statistische term die het midden van de inkomensverdeling aangeeft. In tegenstelling tot wat vaak wordt gedacht, is het modaal inkomen niet hetzelfde als het gemiddelde inkomen. Het modale inkomen ligt meestal lager dan het gemiddelde inkomen, omdat het gemiddelde wordt beïnvloed door extreem hoge inkomens.
Hoe wordt het modaal inkomen berekend?
Het Centraal Planbureau (CPB) berekent jaarlijks het modaal inkomen. Ze kijken hierbij naar het bruto inkomen van voltijdswerknemers in de private sector. Het CPB gebruikt hiervoor gegevens van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) en andere bronnen.
De berekening gaat als volgt:
- Verzamelen van inkomensgegevens van alle voltijdswerknemers in de private sector.
- Rangschikken van deze inkomens van laag naar hoog.
- Bepalen van het inkomen dat in het midden van deze rangschikking ligt.
Het is belangrijk om op te merken dat het modaal inkomen een bruto bedrag is. Om het netto modaal inkomen te berekenen, moeten er nog belastingen en premies vanaf worden getrokken.
Het modaal inkomen in cijfers
Het modaal inkomen varieert van jaar tot jaar. Het modaal inkomen 2024 ligt volgens het Centraal Planbureau op 44.000 bruto per jaar. Dit komt neer op ongeveer €3.667 bruto per maand (inclusief vakantiegeld). In 2023 bedroeg het modaal inkomen in Nederland ongeveer €41.500 bruto per jaar.
Vergelijking: Modaal vs. Gemiddeld vs. Mediaan inkomen
Om het concept van modaal inkomen beter te begrijpen, is het nuttig om het te vergelijken met andere veelgebruikte inkomensmaatstaven:
- Modaal inkomen: Het meest voorkomende inkomen.
- Gemiddeld inkomen: De som van alle inkomens gedeeld door het aantal inkomensontvangers.
- Mediaan inkomen: Het middelste inkomen als alle inkomens van laag naar hoog worden gerangschikt.
Het gemiddelde inkomen ligt meestal hoger dan het modale inkomen, omdat het wordt beïnvloed door extreem hoge inkomens. Het mediaan inkomen ligt vaak dicht bij het modale inkomen, maar kan iets verschillen afhankelijk van de specifieke inkomensverdeling in een bepaald jaar.
Belang van het modaal inkomen
Het modaal inkomen speelt een belangrijke rol in verschillende aspecten van de economie en het sociale beleid:
- Referentiepunt voor salarisonderhandelingen: Werknemers en werkgevers gebruiken het modale inkomen vaak als uitgangspunt bij het bespreken van salarissen.
- Economische indicator: Het geeft een indicatie van de algemene economische situatie en koopkracht van de gemiddelde Nederlander.
- Belastingbeleid: De overheid gebruikt het modale inkomen als referentie bij het bepalen van belastingschijven en -tarieven.
- Sociale voorzieningen: Bij het vaststellen van uitkeringen en toeslagen wordt vaak gekeken naar het modale inkomen.
- Vergelijkingen over tijd: Door het modale inkomen over verschillende jaren te vergelijken, kunnen economen trends in koopkracht en welvaart analyseren.
Factoren die het modaal inkomen beïnvloeden
Verschillende factoren kunnen invloed hebben op de hoogte van het modaal inkomen:
- Economische groei: In tijden van economische voorspoed stijgt het modale inkomen vaak sneller.
- Inflatie: Stijgende prijzen leiden meestal tot hogere lonen om de koopkracht te behouden.
- Arbeidsmarktomstandigheden: Krapte op de arbeidsmarkt kan leiden tot hogere lonen.
- Collectieve arbeidsovereenkomsten (CAO’s): Onderhandelingen tussen vakbonden en werkgevers beïnvloeden de loongroei.
- Overheidsbeleid: Veranderingen in belastingwetgeving of minimumloon kunnen het modale inkomen beïnvloeden.
Modaal inkomen per sector
Het is belangrijk om te beseffen dat het modale inkomen kan verschillen per sector. Sommige sectoren betalen gemiddeld hogere salarissen dan andere. Hier zijn enkele voorbeelden van sectoren met hun geschatte modale inkomens (let op: deze cijfers zijn benaderingen en kunnen variëren):
- IT en Technologie: €45.000 – €50.000
- Financiële dienstverlening: €42.000 – €47.000
- Gezondheidszorg: €35.000 – €40.000
- Onderwijs: €36.000 – €41.000
- Detailhandel: €30.000 – €35.000
Deze verschillen onderstrepen het belang van context bij het interpreteren van het nationale modale inkomen.
Modaal inkomen en levensfase
Het is ook belangrijk om te beseffen dat iemands inkomen vaak verandert gedurende hun carrière. Veel mensen beginnen hun loopbaan met een salaris onder modaal, maar zien dit stijgen naarmate ze meer ervaring opdoen. Tegen het midden van hun carrière verdienen velen boven modaal, terwijl het inkomen richting het einde van de loopbaan vaak stabiliseert of zelfs kan dalen bij vervroegde pensionering of parttime werken.
Internationale vergelijking
Het vergelijken van modale inkomens tussen landen is complex vanwege verschillen in belastingsystemen, kosten van levensonderhoud en sociale voorzieningen. Toch kan het interessant zijn om een globale vergelijking te maken. Hier zijn enkele geschatte modale inkomens in andere landen (omgerekend naar euro’s en afgerond):
- Duitsland: €45.000
- België: €41.000
- Frankrijk: €37.000
- Verenigd Koninkrijk: €36.000
- Spanje: €27.000
Deze cijfers moeten met voorzichtigheid worden geïnterpreteerd vanwege de eerder genoemde verschillen tussen landen.
Kritiek op het gebruik van modaal inkomen
Hoewel het modaal inkomen een nuttig concept is, zijn er ook critici die wijzen op de beperkingen:
- Beperkte representativiteit: Het modaal inkomen vertegenwoordigt slechts één punt in de inkomensverdeling en geeft geen informatie over de spreiding van inkomens.
- Focus op voltijds werkenden: Het negeert de realiteit van deeltijdwerkers en flexwerkers, die een steeds groter deel van de beroepsbevolking uitmaken.
- Regionale verschillen: Het nationale modale inkomen verhult verschillen tussen regio’s, waar de kosten van levensonderhoud aanzienlijk kunnen verschillen.
- Sector-specifieke verschillen: Zoals eerder genoemd, kunnen er grote verschillen zijn tussen sectoren.
- Veranderende arbeidsmarkt: Met de opkomst van de gig-economie en nieuwe werkvormen wordt het steeds lastiger om een “typisch” inkomen te definiëren.
Conclusie
Het modaal inkomen is een belangrijk economisch concept dat ons helpt om de financiële situatie van de “gemiddelde” Nederlander te begrijpen. Het biedt een waardevol referentiepunt voor discussies over salarissen, economisch beleid en sociale voorzieningen. Tegelijkertijd is het belangrijk om de beperkingen van dit concept te erkennen en het in de juiste context te plaatsen.
Of u nu een werknemer bent die zich afvraagt hoe uw salaris zich verhoudt tot het modaal inkomen, een werkgever die nadenkt over eerlijke compensatie, of gewoon iemand die geïnteresseerd is in economie, het begrip van modaal inkomen kan u helpen om de financiële realiteit in Nederland beter te begrijpen.
Onthoud dat het modaal inkomen slechts één stukje is van een complexe economische puzzel. Voor een volledig beeld van de financiële gezondheid van individuen en de samenleving als geheel, moeten we ook kijken naar factoren als vermogensverdeling, kosten van levensonderhoud, sociale mobiliteit en toegang tot onderwijs en gezondheidszorg.
Door het modaal inkomen in deze bredere context te plaatsen, kunnen we een genuanceerder en informatiever gesprek voeren over inkomen, welvaart en economische rechtvaardigheid in Nederland.